Zondag 19 november 2023, 15.00-17.30 uur, is de boekpresentatie van Randland, verslag van een reis door zuidwest-Oekraïne in 2019. Tien van de 66 hoofdstukjes gaan over in totaal veertien begraafplaatsen, de meeste van verdwenen minderheden. Tijdens de presentatie zal ook Terebinth-donateur Dáša van der Horst haar recente begraafplaatsindrukken geven, afgelopen september opgedaan in Lviv. Donateurs van Terebinth zijn van harte welkom bij de presentatie.

Na 19 november is het boek Randland van auteur Paul Braamberg te bestellen bij uitgever ShinZ.nl, bij Bol.com en bij elke goede boekhandel o.v.v. ISBN 9789491032615. De prijs is nog niet bekend. Opbrengst van de boekverkoop gaat o.a. naar een kraamkliniek in Cherson. Meer informatie volgt op https://paulbraamberg.eu/

Enkele fragmenten uit het boek, over de grote Joodse begraafplaats bij Brody:

[…] Ongeveer achtduizend monumentale, meer dan manshoge grafstenen in eindeloze rijen. Tien hectare, twintig voetbalvelden. Véél inwoners moet de sjtetl van Brody gehad hebben, […]. Ieder drentelt in z’n/d’r eentje door het doodsstenenlabyrint. Mooie rechte paden en perken zijn er niet, wel geitenpaadjes door gras. De stenen staan gevelhoog, daar kun je omheen, maar loop je over een pad of door een graf?

‘Begraafplaatsen zijn gestold verleden,’ heb je de anderen ooit je kerkhofinteresse verklaard. ‘Oude gebouwen, straten en teksten worden voortdurend aangepast aan de smaak en taal van de tijd, oude graven niet.’ Nou, deze begraafplaats is niet gestold, ze is grotendeels verwoest.
 En je favoriete one-liner rammelt ook: ‘Begraafplaatsen van minderheden tonen de beschavingsgraad van de meerderheid.’ Nou, zoals in zoveel Oekraïense stadjes was in Brody de meerderheid Joods…
 Welaan, ze foeteren niet over je contradicties. Stil en stroef dwalen ze, en jij ook, tussen stenen en zoemende insecten. Boven onze hoofden en in het belendende bos fluiten vogels. Aan de andere zijde, op een bedrijventerrein, wordt een zware machine gestart. […]

Op zulke reusachtige stenen is veel plaats en ze zijn dichtbebeiteld. Eerst een gebruikelijke Hebreeuwse tekst als: ‘Hier rust die en die, zoon of vrouw van die en die, hij/zij was een deugdzaam mens.’ Daaronder een uitgebreid cv, plek zat. Je verwacht Jiddisch (dat tot de Germaanse taalfamilie wordt gerekend maar Hebreeuws geschreven), maar dat is slechts een enkel woord. De meeste zijn in modern-Hebreeuws, dat toch weer heel anders is dan men in Israël gebruikt. Met rijm en acroniemen, Thora-citaten, eersteletterverwisselingen en wat al niet (waarschijnlijk opdat alleen ingewijden de boodschap begrepen). Veel van die verweerde en gezandstraalde stoelpotenletters zijn nauwelijks leesbaar. Kortom: virtuoze funeraire poëzie, onleesbaar dan wel onvertaalbaar, zelfs door onze samengebalde Germaanse en Hebreeuwse taal- en schriftkunde. Nederig buig je je hoofd – als dit reisverslag zó onbegrijpelijk taalvirtuoos zou zijn geschreven… […]
 

© Paul Braamberg