Verslag themadag begraafplaatsen in Enschede

Verslag themadag begraafplaatsen in Enschede

Nuttiger en leerzamer kon het eigenlijk niet! Zeker die deelnemers die de Oosterbegraafplaats (1899) en de Joodse Begraafplaats (1928) aan de Noord Esmarkerrondweg in Enschede nog nooit hadden gezien, keken op 6 september hun ogen uit.
Met twintig mensen begonnen we om 11.00 uur aan een informatief programma. De prachtige aula van de Oosterbegraafplaats en die op de Joodse Begraafplaats boden onderdak aan publiek en sprekers. Hun presentaties gingen niet alleen in op de grafmonumenten en de personen die hier begraven zijn, maar ook op de landschappelijke en architectonische aspecten.

Toegang aula Oosterbegraafplaats

Joodse geschiedenis
Leon Brokers deed de geschiedenis van de joden in Enschede uit de doeken. Textielfabrikant Julius Nathan Menko (1870-1934) financierde de bouw van het metaheirhuis op dit terrein, al de derde joodse begraafplaats in de stad.
De voorzitter van de stichting Vrienden van de Synagoge in Enschede, Irene Berg, was speciaal gekomen om de joodse uitvaartrituelen toe te lichten. Gids Frank Overweg maakte tijdens de rondwandeling duidelijk dat slechts een derde deel van het joodse terrein in gebruik is: de Tweede Wereldoorlog heeft de joodse gemeenschap zo uitgedund dat tweederde van de grond leeg blijft.

Aula Joodse Begraafplaats

Beleidsontwikkeling
Arja Nobel, bestuurslid van Terebinth, is projectleider Beleidsplan Begraafplaatsen in Enschede. Zij ging na de lunch in op het ontwerp van de Oosterbegraafplaats door tuinarchitect H.F. Hartogh Heys van Zouteveen. Daarna vertelde ze over de ontwikkeling van toekomstig beleid door de gemeente. Prijzenswaardig is dat die rekening wil houden met immateriële waarden en middels een vragenlijst onderzoek heeft gedaan naar de opinie van 1.100 inwoners: wat vinden zij van hun begraafplaatsen?
Tot besluit leidde senior adviseur Monique Kiekebosch ons over de Oosterbegraafplaats. Zij bracht ons onder andere naar de graven van krijgsgevangenen uit de Eerste Wereldoorlog die bezweken waren aan de Spaanse Griep. De wandgraven blijken er ooit gekomen te zijn op verzoek van Italiaanse gastarbeiders. De bodem van een wandgraf ligt schuin – zodat het lijkvocht naar achteren afloopt, een grindbak in.

Grafkelder familie Ter Kuile

Familiegraf Ter Kuile
Groot was de verrassing toen bleek dat de Terebinthgroep het mausoleum van de familie Ter Kuile mocht bekijken: de trap lag open en we daalden af. Dit mausoleum is voorzien van 24 grafnissen en daarmee een van de grotere in Nederland.

De wandgraven

Kortom, ook deze middag liet weer zien dat er niets gaat boven levende gidsen, andere deskundigen en collega-deelnemers met wie je van gedachten kunt wisselen over wat er op een begraafplaats te zien en te horen is. Wie dit moment moest missen, kan natuurlijk altijd nog individueel de wandeling met de twintig genummerde paaltjes volgen die uitgezet is op de Oosterbegraafplaats…

Foto’s Ed Kuik