Excursie Rolde

Themadag Eeuwenlang begraven in Rolde

De kerk in Rolde staat op zaterdag 21 juni om 10.30 uur gastvrij open. De themadag begint met een rondleiding door amateurarcheoloog en -historicus Lukas Hoven in en om de kerk.
Sinds de tiende eeuw stonden hier al houten en stenen voorgangers van de huidige, Gotische Jacobuskerk, die dateert van omstreeks 1425 en gebouwd is op een grafveld van 37 graven. Er is ook hier begraven binnen in de kerk. Bij de restauratie in 1961-1964 zijn de weinige bewaard gebleven grafstenen bij elkaar gelegd.

Na de restauratie zijn er acht gebrandschilderde ramen van de Roermondse glazenier Joep Nicolas in het koor aangebracht – een cadeau van onder andere de rechterlijke macht en het notariaat in Drenthe. Zij vestigen de aandacht op het feit dat de kerk tot 1688 functioneerde als vergaderruimte van het hoogste rechtscollege in Drenthe, de Etstoel.

De wandversiering bij het doopvont (een replica) symboliseert in drie vissen de samenwerking in deze kerk tussen katholieken, gereformeerden en hervormden. Deze oecumene duurt al zestig jaar.

Op het grasveld buiten de kerk pleit Hoven voor meer archeologisch onderzoek rond de kerk: wat zou er nog terug te vinden zijn van het eeuwenoude kerkhof? Buiten is te zien hoe in de vijftiende en zestiende eeuw de toren van de kerk een machtig baken in het kale landschap was. Alle paden en wegen waren georiënteerd op de kerkbrink in Rolde.

De rondleiding gaat van de kerk naar de Algemene Begraafplaats, die in 1829 vlakbij de kerk is ingericht. Op de begraafplaats hangt een gerestaureerde graftrommel, niet ver van de oudste grafsteen, van Geert Koops uit 1829. De laatste uitbreiding is een groot columbarium. Het graf van Harry Muskee (1941-2011), van Cuby & The Blizzards, krijgt nog altijd bezoek van fans.

De rondleiding doet daarna de hunebedden D17 en D18 aan, ook vlakbij. Ze stammen uit de periode 3400-2850 voor Christus, uit de cultuur van het Trechterbekervolk. Kortom: van hunebed tot columbarium trekken hier eeuwen aan grafcultuur voorbij.

Na een stukje Pieterpad legt Hoven het doel van het archeologisch Beleefpunt uit. De archeologische historie wordt hier tastbaar gemaakt met vijf concrete archeologische vondsten, van sporen van een graanschuur uit de IJzertijd tot een stuk van de lokale spoorlijn toe. Samen met het weidse uitzicht geeft de plek bezoekers een indringende beleving van de historie van Rolde als typisch Drents esdorp aan de rand van de zandgronden. Deze vormden ooit het gezamenlijke akkercomplex, de es.

Na de lunch volgt in de kerk de lezing van inleider Lukas Hoven over ‘Honderd eeuwen begraven in Drenthe’. Met oude en nieuwe foto’s brengt hij de ontwikkelingen van de Drentse grafcultuur in beeld, vanaf de prehistorie tot en met de 21e eeuw, inclusief de meest recente fase: natuurbegraafplaats Hillig Meer. Hoven laat zien welke onderzoeksresultaten er zijn geboekt. Zij leggen de samenhang tussen archeologie, landschapsgeschiedenis en cultuurhistorie al goed bloot, maar hij heeft nog een lijstje onderwerpen op het terrein van de funeraire geschiedenis waarmee historische verenigingen aan de slag kunnen. Er is, onder andere, nog te weinig bekend over de rol van de Drentse begrafenisverenigingen.
Terebinth waardeert de inspanningen van de stichting Rolder Kerken voor deze leerzame dag!

Foto’s Ed Kuik